του Δημήτρη Κουγιουμτζόγλου
εκπαιδευτικού – φιλολόγου
Αγαπητή «Πρωινή»,
Αν και μη ειδικός, αποφάσισα να παρέμβω με το παρόν κείμενο, με την ιδιότητα και μόνο του Καβαλιώτη πολίτη που αγαπά την πόλη του, τον γενέθλιο τόπο του, τις θάλασσές του και που, διαβάζοντας πληροφορίες για μία επικείμενη και – θεωρώ – επικίνδυνη επένδυση που αποφασίστηκε να γίνει στην περιοχή μας, θέλει να εκφράσει τις ανησυχίες και τις ενστάσεις του, έχοντας βαθιά την πεποίθηση ότι μπορεί μακροπρόθεσμα να βλάψει ανεπανόρθωτα και εις το διηνεκές το περιβάλλον μας και τους κατοίκους του.
Αναφέρομαι φυσικά στο σχέδιο της εταιρείας Enearth – θυγατρικής της Energean – για αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα (CO2 και πιθανότατα άλλων ρύπων) στον κόλπο της Καβάλας, στα άδεια πλέον από πετρέλαιο και φυσικό αέριο κοιτάσματα του Πρίνου, σε απόσταση 8 χλμ. δυτικά από τη Θάσο, και 18 χλμ νότια από τις ακτές της Καβάλας, εκεί που κολυμπάμε από παιδιά και που θέλουμε να συνεχίσουν να κολυμπάνε χωρίς φόβο για την υγεία τους και τα Καβαλιωτάκια του παρόντος και του μέλλοντος αλλά και όλοι οι επισκέπτες της περιοχής μας. Το σχέδιο αυτό έχει αναστατώσει τους πολίτες τόσο στην Καβάλα όσο και – κυρίως – στη Θάσο, όπου έγινε και μαζικό συλλαλητήριο, συντάχθηκε κείμενο διαμαρτυρίας με πάνω από έξι χιλιάδες υπογραφές ως τώρα και ο Δήμος Θάσου τάχθηκε κατά της υλοποίησης του έργου. Στο σημείο αυτό σημειώνω πως με τον παρόν κείμενο σε καμία περίπτωση δε στρέφομαι κατά των νυν εργαζομένων της Energean, τους οποίους και είχα στηρίξει παλαιότερα με την υπογραφή μου σε κείμενο διαμαρτυρίας («Στο Λονδίνο Energean, στην Καβάλα ανεργία») και για τους οποίους πιστεύω ακράδαντα πως πρέπει να διασφαλιστεί σε κάθε περίπτωση η δίκαιη εργασιακή τους απασχόληση ως τη συνταξιοδότησή τους.
Αναφορικά με την ίδια την εταιρεία και το έργο της, αναρωτιέμαι: γιατί δεν οργάνωσε στην Καβάλα μια ανοιχτή στο κοινό εκδήλωση, να μας ενημερώσει υπεύθυνα για τα οφέλη του έργου που σχεδιάζει – όπως διατείνεται – και να απαντήσει σε ερωτήσεις, απορίες και ενστάσεις πολιτών αλλά και στον αντίλογο επιστημόνων που μπορεί να έχουν μια διαφορετική άποψη; Συνεπώς, είναι ακριβώς η έλλειψη επικοινωνίας εκ μέρους της εταιρείας με την τοπική κοινωνία της Καβάλας η αιτία της δικής μου παρέμβασης.
Κάνω λόγο όχι μόνο για CO2 αλλά και πιθανόν άλλους επικίνδυνους ρύπους, διότι όπως άκουσα στην ενημερωτική εκδήλωση του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών στις 4.4.2025 στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Καβάλας, αλλά και διάβασα σε άρθρα ειδικών, δεν υπάρχει σήμερα τεχνολογία που να εξασφαλίζει τη δέσμευση του CO2 από τα φουγάρα των εργοστασίων χωρίς καθόλου προσμείξεις με άλλους τοξικούς ρύπους, που μπορεί να φτάνουν στο 5%. Ούτε μπορώ να εμπιστευθώ ότι για ένα διάστημα 25 χρόνων οι εταιρείες δέσμευσης των ρύπων θα επιτυγχάνουν να κάνουν αποτελεσματικά τη δουλειά τους και όλους τους απαραίτητους ελέγχους και θα μας στέλνουν εδώ, στον κόλπο της Καβάλας, «μόνο» CO2.
Άκουσα επίσης στην ενημερωτική εκδήλωση πως γενικότερα σε κάθε απόπειρα απόθεσης των ρύπων σε ταμιευτήρες δεν αποφεύγεται η διαρροή, ενδεχομένως της τάξεως του 1%. Στην περίπτωση του Πρίνου, η διαρροή αυτή θα μπορούσε να συμβεί είτε στον μελλοντικό αγωγό μήκους 20 χλμ. που θα φέρνει το CO2 από τις στεριανές εγκαταστάσεις των νυν πετρελαίων στις εξέδρες, είτε στις γεωτρήσεις είτε ακόμη και στο υπέδαφος εναπόθεσης των ρύπων. Δεν είναι δικές μου επισημάνσεις αυτές, η δημοσιευμένη μελέτη των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της ίδιας της εταιρείας τις αναφέρει (σσ. 10-280 – 287, 310). Αν αναλογιστούμε πως στόχος της εταιρείας είναι να αποθηκεύονται τρία εκατομμύρια τόνοι ετησίως στην πλήρη ανάπτυξη έργου, αυτό σημαίνει πως τότε θα έχουμε από διαρροές πιθανόν περίπου τριάντα χιλιάδες τόνους ρύπων στη θάλασσα της Καβάλας και της Θάσου, εκ των οποίων τουλάχιστον οι 1500 δε θα είναι CO2 αλλά ίσως επικίνδυνοι για τη θαλάσσια ζωή και την ανθρώπινη υγεία ρύποι από καύσεις σκουπιδιών για παράδειγμα (η καύσιμη ύλη των τσιμεντοβιομηχανιών που θέλουν να στέλνουν το CO2 στον κόλπο της Καβάλας). Δηλαδή θα κάνεις τα μακροβούτια σου και θα κινδυνεύεις, ενδεχομένως, να φεύγεις…άρρωστος και αντί να κτίζεις την υγεία σου, μπορεί να την καταστρέφεις. Άραγε σε τέτοιες συνθήκες ποιος τουρίστας θα θέλει να έρθει στην Καβάλα και στη Θάσο, που φημίζονται για τις παραλίες τους και το καλοκαίρι Έλληνες και ξένοι τις προτιμούν ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο; Περιττό να πω τι θα σημάνει αυτό για τον τουρισμό της περιοχής μας. Όσο για την αλιεία, εννοείται πως θα κινδυνεύσει να καταστραφεί και αυτή.
Αν πάλι υπάρξει μια διαρροή στην ατμόσφαιρα, αν ξαφνικά από ανθρώπινο λάθος, αστοχία υλικού και τεχνολογίας, δολιοφθορά ή άλλη αιτία απελευθερωθούν τεράστιες ποσότητες CO2 στον αέρα, τότε πιθανότατα θα θρηνήσουμε και ανθρώπινα θύματα. Και πάλι, η ίδια η περιβαλλοντολογική μελέτη της Εταιρείας περιγράφει σενάρια ατυχήματος και διαρροής CO2 στην ατμόσφαιρα κάνοντας λόγο για επίπεδο θνησιμότητας 1% σε απόσταση περίπου ενός χιλιομέτρου προς τη φορά του επικρατούντος ανέμου, είτε για την περίπτωση του υποθαλάσσιου αγωγού είτε για τις υπεράκτιες εγκαταστάσεις (σσ. 10-307-310). Είναι γνωστή άλλωστε και η τραγωδία στη λίμνη Νίος του Καμερούν το 1986, όταν ξαφνικά, από φυσικά αίτια, απελευθερώθηκαν τεράστιες μάζες CO2 στην ατμόσφαιρα – 300.000 έως 1.600.000 τόνοι –, σκοτώνοντας πάνω από 1700 ανθρώπους και κάθε άλλη ζωή σε μια ακτίνα 25 χλμ. Δυστυχώς, στην Ελλάδα του Ματιού και των Τεμπών – και όχι μόνο – δυσκολεύομαι να εμπιστευτώ όσους διατείνονται ότι θα πάρουν τα απαραίτητα μέτρα για να «είμαστε ασφαλείς». Η δε Energean έχει βέβαια την εμπειρία και την τεχνογνωσία της άντλησης πετρελαίου και φυσικού αερίου, – μαζί με τις αντίστοιχες εγκαταστάσεις – αλλά έχει και την αντίστοιχη τεχνογνωσία της συμπίεσης, εισπίεσης και αποθήκευσης CO2 στον πυθμένα της θάλασσας;
Διαβάζω ακόμα στην έκθεση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας – τμήμα Ανατολικής Μακεδονίας αναφορικά με το έργο του CO2 στον Πρίνο πως πρόκειται ουσιαστικά για έργο «σημαντικής (sic) γεωπολιτικής σημασίας» (σ. 32). Προσωπικά, καμία γεωπολιτική αξία δε βρίσκω στη μετατροπή του κόλπου Καβάλας σε χωματερή εναέριων ρύπων. Αντιθέτως, θεωρώ πως σε περίπτωση πολεμικής σύρραξης οι εγκαταστάσεις της εταιρείας θα μπορούσαν να γίνουν προνομιακός στόχος για τον εχθρό που θα επιχειρούσε έτσι να μας προκαλέσει τη μέγιστη καταστροφή. Όλοι άλλωστε βλέπουμε στις ειδήσεις τα χτυπήματα που δίνονται στον πόλεμο της Ουκρανίας σε ποικίλες υποδομές.
Το επιχείρημα ότι το όλο project θα ωφελήσει το περιβάλλον με το θάψιμο του CO2 αντί για την έκλυσή του στην ατμόσφαιρα είναι μάλλον απατηλό και αποκρύπτει τον κύριο στόχο που δεν είναι άλλος από το καθαρό χρηματικό κέρδος για όλους τους εμπλεκόμενους. Πρωτ’ απ’ όλα, είναι δυνατόν κάποιος να επικαλείται το περιβάλλον και την ίδια στιγμή να θέτει έναν άλλον πιθανό κίνδυνο στο ήδη επιβαρυμένο περιβάλλον της Καβάλας και της Θάσου, στην υγεία και τη ζωή των θαλάσσιων οργανισμών και των κατοίκων; Έπειτα, γιατί η χώρα μας να αναλάβει να θάψει CO2 στα σπλάχνα της και όχι οι μεγάλοι ρυπαντές της γηραιάς Ηπείρου, με τη Γερμανία πρώτη και καλύτερη; Εξάλλου, από τον αντίλογο που εκφράστηκε ως τώρα, επισημαίνεται πως με το θάψιμο του CO2 ενθαρρύνονται οι ρυπογόνες βιομηχανίες να συνεχίζουν να το εκλύουν, κερδίζοντας μάλιστα και τη διαφορά από το «χρηματιστήριο ρύπων» που έχει επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Συν τοις άλλοις, τα έργα δέσμευσης και αποθήκευσης CO2 είναι εξαιρετικά δαπανηρά, ενεργοβόρα και εν τέλει αναποτελεσματικά για τον σκοπό για τον οποίο υποτίθεται ότι γίνονται. Σύμφωνα με αναφορές επιστημόνων (σε άρθρο της Laura Dunn), η ποσότητα άνθρακα που δεσμεύεται παγκοσμίως μέσω της αποθήκευσής του είναι εντελώς ασήμαντη σε σύγκριση με τα 40 δισεκατομμύρια τόνους CO2 που εκλύονται στην ατμόσφαιρα κάθε χρόνο. Ενδεικτικά, μια αποθήκευση CO2 της τάξης του ενός εκατομμυρίου τόνων ετησίως θα επέστρεφε την ατμόσφαιρα στην κατάσταση που είχε πριν μόλις 13 λεπτά! Στον ίδιο αυτό χρόνο βέβαια, θα είχε απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα ποσότητα CO2 ενός επιπλέον έτους. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, αν υπολογίσουμε πως η συνολική χωρητικότητα του ταμιευτήρα CO2 στον κόλπο της Καβάλας εκτιμάται σε περίπου 66 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα, αυτό συνεπάγεται πως το αιώνιο ρίσκο επικινδυνότητας που θα αναλάβουμε ως Καβαλιώτες θα μεταφραστεί σε μια επιστροφή της ατμόσφαιρας στην κατάσταση που ήταν πριν…14 ώρες σε χρονικό εύρος έκλυσης διοξειδίου του άνθρακα περίπου 25 ετών! Τόσο λοιπόν αξίζει, με περιβαλλοντολογικούς όρους, η μετατροπή μιας περιοχής σε σκουπιδότοπο ρύπων;
Όμως τα αρνητικά δε σταματούν εδώ. Επισημαίνεται πως παρόμοια έργα μπορούν να ενισχύσουν τη σεισμικότητα μιας περιοχής, όπως έχει έως τώρα συμβεί στις Η.Π.Α. και στη Νορβηγία. Επιπλέον, στο In Salah της Αλγερίας το έδαφος ανυψώθηκε αρκετά εκατοστά, στο Sleipner της Νορβηγίας εκατομμύρια τόνοι CO2 ξέφυγαν από την ταμιευτήρα απόθεσης και μετακινούνται πλέον σε διάφορες κατευθύνσεις υπό τον πυθμένα της θάλασσας, σύμφωνα με πληροφορίες που αντλώ από το σχόλιο των οργανώσεων της WWF και της Greenpeace Ελλάδας στο αρχείο διαβούλευσης για το έργο του Πρίνου. Άραγε ποιες θα είναι οι συνέπειες σε περίπτωση παρόμοιων μετακινήσεων στον κόλπο της Καβάλας και στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον του; Τι θα μπορούσε να σημάνει για την περιοχή μας μια αύξηση της σεισμικότητας εξαιτίας των υψηλών πιέσεων στα γιγαντιαία αποθέματα CO2 κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας και δίπλα σε ενεργά πεδία άντλησης πετρελαίου για τουλάχιστον κάποια χρόνια ακόμα; Πόσο μεγάλος θα είναι ο κίνδυνος της ατυχηματικής ρύπανσης, που η ίδια η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων επισημαίνει (σ. 11 -30) με τη δεδομένη «αύξηση της κίνησης πλωτών μέσων εντός του όρμου»;
Μόνιμη επωδός στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων είναι πως με όλα τα μέτρα που θα ληφθούν, οι κίνδυνοι που αναγνωρίζονται και περιγράφονται καθίστανται «χαμηλού επιπέδου». Ακόμα και καλόπιστα να δεχθούμε τα μοντέλα προσομοίωσης και τις εκτιμήσεις των συντακτών της μελέτης (μαζί με τα πρόσθετα στοιχεία της Μελέτης Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης), ποιος μας διαβεβαιώνει ότι θα συνεχίσει ο απόλυτος έλεγχος των συνολικά 66 εκατομμυρίων τόνων CO2 στη θάλασσά μας μετά το τέλος του κύκλου των εργασιών της εταιρείας και εις το διηνεκές; Ποιος θα αναλάβει την ευθύνη και το κόστος να μας φυλάει από το υποθαλάσσιο θηρίο, όταν η εταιρεία θα έχει ολοκληρώσει το έργο της, θα έχει βγάλει τα κέρδη της και θα αποχωρήσει πιθανόν μετά από 25 χρόνια; Πολλώ δε μάλλον, ποιος θνητός μπορεί σήμερα να μας εξασφαλίσει πως και οι μελλοντικές γενιές Καβαλιωτών και Θασίων θα μπορούν να κοιμούνται ήσυχοι για τις επόμενες δεκάδες, εκατοντάδες χρόνια;
Αντιγράφω από την έκθεση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (σ. 14-15, οι υπογραμμίσεις δικές μου): «Η μετέπειτα (σημ. εννοεί μετά την παύση λειτουργίας) παρακολούθηση του έργου θα επικεντρωθεί στον εντοπισμό πιθανών διαρροών για την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τους κανονισμούς. Θα διεξάγονται γεωλογικές έρευνες των στρωμάτων του ταμιευτήρα για τον εντοπισμό πιθανών οδών διαρροής ή γεωλογικών κινδύνων και την ελαχιστοποίηση του κινδύνου διαρροής CO2 στο θαλάσσιο περιβάλλον και θα επιτηρούνται παράμετροι παρακολούθησης των γεωτρήσεων όπως η πίεση, η θερμοκρασία και η σύσταση για να διασφαλιστεί η προστασία έναντι διαρροών». Κίνδυνοι, κίνδυνοι, κίνδυνοι…Ποιος μπορεί σήμερα να αναλάβει το βάρος μιας τέτοιας ευθύνης και αιώνιου ρίσκου για όλες κυριολεκτικά τις μελλοντικές γενιές ανθρώπων που θα ζήσουν σε αυτή τη γωνιά του πλανήτη;
Διατείνονται κάποιοι υποστηρικτές του έργου πως «(θα) το παρακολουθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση». Καταρχάς, κανείς δεν έχει το αλάθητο σε αυτόν τον πλανήτη και αυτό ισχύει και για την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι αστοχίες της οποίας τα τελευταία χρόνια βαίνουν κλιμακούμενες για τους κατοίκους της Ευρώπης, ξεκινώντας, για την πατρίδα μας, από τα λάθη που οι ίδιοι οι «θεσμοί» αναγνώρισαν αναφορικά με τις παραμέτρους των μνημονίων που μας επέβαλαν. Επειδή, όμως, έχω σπουδάσει ιστορία και έχω μάθει να ερμηνεύω τα πράγματα σε βάθος χρόνου, αναρωτιέμαι: ποιος εγγυάται ότι θα υπάρχει η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση σε 20, 30, 40 χρόνια από τώρα; Εδώ κραταιές αυτοκρατορίες, με πολύ μεγαλύτερη συνοχή και κάποια στιγμή κατέρρευσαν. Ποιος θα είναι ο χρονικός ορίζοντας της Ευρωπαϊκής Ένωσης έναντι του αιώνιου ρίσκου που τίθεται για τον τόπο μας με την εναπόθεση των ρύπων στην περιοχή μας;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, βέβαια, έσπευσε να χρηματοδοτήσει το έργο – με τη συμβολή φυσικά του ελληνικού κράτους – μέσα από το ταμείο ανάκαμψης με 150 εκατομμύρια ευρώ, ενώ υπάρχει προοπτική για περαιτέρω χρηματοδότηση αρκετών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Οι ενέργειες αυτές της Ε.Ε. θεωρώ όμως ότι επιβάλλουν κατ’ ουσίαν ένα έργο στην περιοχή μας χωρίς την εξασφαλισμένη συναίνεση της τοπικής κοινωνίας, χωρίς να ερωτηθούμε εμείς, οι άτυχοι ιθαγενείς.
Μέσα σε αυτό το ζοφερό πλαίσιο γεννάται εν τέλει το ερώτημα: ποια είναι η θέση και ο ρόλος της ελληνικής κυβέρνησης, Απρίλη μήνα του 2025; Ελπίζω απλά η θέση αυτή να μην εκφράζεται από την αλήστου μνήμης δήλωση του πρώην υπουργού Ενέργειας, ο οποίος μιλώντας σε γνωστό τηλεοπτικό σταθμό προ πενταμήνου, χαρακτήρισε το τελικό αποτέλεσμα της αποθήκευσης CO2 στον κόλπο της Καβάλας ως «τη μεγαλύτερη γκαζόζα της Ελλάδας»!
Εν κατακλείδι, θεωρώ πως έχουν δίκιο επιστήμονες και φορείς που τάχθηκαν κατά του έργου αποθήκευσης CO2 στη θάλασσά μας εκφράζοντας τις τεκμηριωμένες επιφυλάξεις τους. Προσωπικά, θα ήμουν μαζί με την εταιρεία και τους εργαζόμενούς της, αν έκαναν μια παραγωγική επένδυση στον τομέα που καλά γνωρίζουν, αυτόν της άντλησης υδρογονανθράκων και φυσικού αερίου. Στον τομέα αυτόν μάλιστα, έχουν αποδείξει ότι μπορούν να εργαστούν με επιτυχία και με απόλυτη προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Ιδού, ας κάνουν το γενναίο βήμα χέρι- χέρι με το ελληνικό κράτος στον Μπάμπουρα. Τότε θα τους παραδεχτώ, γιατί θα φέρουν πλούτο και ευημερία όχι μόνο στον τόπο μας, αλλά και στη χώρα μας. Αλλά βέβαια αυτό προϋποθέτει από το ελληνικό κράτος να ξεπεράσει φοβίες και να προστατέψει με σοβαρότητα τα εθνικά συμφέροντα. Μέχρι να γίνει αυτό, ας μην υπονομεύσουμε μακροπρόθεσμα το μέλλον της Καβάλας και της Θάσου με τη φενάκη του CO2.
Σε μια πόλη, που βιώνει σταθερά την απαξίωση από όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις δεκαετίες τώρα, με παντελή έλλειψη παραγωγικών επενδύσεων και μεγάλων αναπτυξιακών έργων (όπως η ολοκλήρωση της περιμετρικής και ο σιδηρόδρομος), σε μια πόλη που βλέπει τον πληθυσμό της να μειώνεται από απογραφή σε απογραφή, σε μια πόλη που οι αγκυλώσεις πολιτικών που εφαρμόζονται κεντρικά και τοπικά υπονομεύουν την ανάδειξη και αξιοποίηση των υποδομών της (παλιά δικαστήρια, Σανατόριο, παλιό κάτω νοσοκομείο, Διόνυσος, ανοιχτό κολυμβητήριο, Καλαμίτσα), έχοντας ως σύμβολο αυτής της εγκατάλειψης την κατεστραμμένη οδογέφυρα στην ανατολική της είσοδο, θεωρώ ότι πρέπει να αποφευχθεί η περαιτέρω υποβάθμισή της με τη μετατροπή του κόλπου της σε ταμιευτήρα ρύπων ελληνικών και ξένων εργοστασίων.
Πηγές.
- «Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου Μονάδα αποθήκευσης CO2 στον Πρίνο», LDK Consultants A.E.- WSP SA, Νοέμβριος 2024, chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.enearth.earth/el/_files/ugd/97578e_3942d01e0ba14f058b16c78735ed90a6.pdf
- «Γνωμοδότηση – εισήγηση για το έργο Μονάδα αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στον Πρίνο», Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, τμήμα Ανατολικής Μακεδονίας, Μάρτιος 2025.
- Κοινά σχόλια των οργανώσεων WWF Ελλάς και ελληνικού γραφείου Greenpeace για τη Μ.Π.Ε. στη διαβούλευση αναφορικά με τη μονάδα αποθήκευσης CO2 στον Πρίνο, https://eprm.ypen.gr/src/App/w1/2023
- «Αποθήκευση CO2 – Ένα ύπουλο αδιέξοδο», άρθρο της Laura Dunn, https://www.rosalux.de/news/id/51233/co2-speicherung-eine-tueckische-sackgasse, 14.11.2023, μετάφραση – σύνοψη Λάζαρος Βασιλειάδης, Δρ. Πολιτικός Μηχανικός, πρώην πρόεδρος ΤΕΕ ΑΜ.
- «Αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο: πράσινη τεχνολογία ή κίνδυνος για το περιβάλλον και την τοπική κοινωνία»; Ενημερωτική εκδήλωση στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Καβάλας, 4.4.2025, οργάνωση ΕΝΑ Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών, εισηγήσεις: Θεοδότα Νάντσου, Λάζαρος Βασιλειάδης, Κώστας Νικολάου, Λάμπρος Σακελλαρίου.
- «Ψήφισμα διαμαρτυρίας κατά της δημιουργίας μονάδας αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο», Ένωση Μηχανικών Δημοσίων Υπαλλήλων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών Ανατολικής Μακεδονίας, 1.4.2025, Α.Π. 18.
- «Μηχανικοί της Θάσου αμφισβητούν την αντικειμενικότητα της γνωμοδότησης του ΤΕΕ-ΑΜ για τη μονάδα CO2 στον Πρίνο», ρεπορτάζ βάσει επιστολής μηχανικών – μελών του ΤΕΕ-ΑΜ από τη Θάσο, https://www.kavalanews.gr/49725-mihanikoi-thasoy-amfisvitoyn-antikeimenikotita-gnomodotisis-tee-am-monada-co2-prino.html, 11.04.2025
- «Γιατί λέμε Όχι στην αποθήκευση CO2 στον κόλπο της Καβάλας», ενημερωτικό φυλλάδιο, Πρωτοβουλία ενάντια στην αποθήκευση CO2 στον κόλπο της Καβάλας.
- «Αποθήκευση βιομηχανικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στη Θάσο αντί για μείωση εκπομπών ρύπων»; Του Κώστα Νικολάου, διδάκτωρ περιβαλλοντολόγος, τέως επισκέπτης καθηγητής Α.Π.Θ., https://thepressproject.gr/apothikefsi-viomichanikon-ekpobon-dioxeidiou-tou-anthraka-sti-thaso-anti-gia-meiosi-ekpobon-rypon/#commento, 4.3.2025.
- «Καμερούν: 36 χρόνια από το μυστήριο με τον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων και ζώων – Η λίμνη η αιτία», ρεπορτάζ 26.8.2022 στο https://www.in.gr/2022/08/26/world/kameroun-36-xronia-apo-mystirio-ton-thanato-xiliadon-anthropon-kai-zoon-limni-aitia/
