01/06/2025
Η παλαιστινιακή αντίσταση δεν αποτελεί πλέον ένα περιφερειακό ζήτημα, αλλά έχει γίνει ένα παγκόσμιο σύμβολο αξιοπρέπειας απέναντι στον αποικισμό και την ιμπεριαλιστική εξουσία.
Το ιστορικό πλαίσιο επηρεάζει βαθιά την τρέχουσα κατάσταση της γενοκτονίας και των προσπαθειών μνημονιακής δολοφονίας, σε αντίθεση με την παλαιστινιακή λαϊκή αντίσταση και τις παγκόσμιες διαμαρτυρίες που στοχεύουν στην αναχαίτισή της.
των Martín Martinelli και Peiman Salehi*
Αυτό το περιβάλλον περιλαμβάνει αιώνες καπιταλισμού και τη βία που προκάλεσε ο αποικισμός και ο ιμπεριαλισμός, μέσω των αγγλοσαξονικών και δυτικών στρατιωτικών δυνάμεων και του ισραηλινού στρατού.
Μια ερμηνεία του 20ού και 21ου αιώνα πρέπει να λάβει υπόψη, εν μέσω των συνεχιζόμενων αποικιακών σχεδίων, τα αφρικανικά και ασιατικά εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα που αναδύθηκαν κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Ευρωπαϊκού Πολέμου (1914-1945).
Οι δεκαετίες του 1950 και του 1960 σηματοδότησαν μια επανάσταση στα παγκόσμια ενεργειακά συστήματα. Το πετρέλαιο κατέστη το κυρίαρχο ορυκτό καύσιμο σε παγκόσμιο επίπεδο, ξεπερνώντας τον άνθρακα και άλλες πηγές.
Ο «μαύρος χρυσός» τροφοδότησε τον μεταπολεμικό καπιταλισμό χάρη στην ενεργειακή του πυκνότητα, την χημική ευελιξία και την ευκολία μεταφοράς, διεγείροντας νέες τεχνολογίες και βιομηχανίες. Η πετρελαϊκή μετάβαση και η άνοδος της αμερικανικής ισχύος μετατόπισαν το κέντρο βάρους στην Αφρο-Ευρασία.
Εν τω μεταξύ, οι αποικιακές δυνάμεις αποδυναμώθηκαν και εμφανίστηκαν νεοσύστατες ή αναπτυσσόμενες οργανώσεις για να ηγηθούν της μεγάλης χειραφέτησης της Ασίας και της Αφρικής στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Αυτό συνέβη στο πλαίσιο ηγεμονικών μπλοκ – σοσιαλιστικών και καπιταλιστικών – και αδέσμευτων προσπαθειών όπως η Διάσκεψη του Μπαντούνγκ (1955).
Αυτοί οι παγκόσμιοι μετασχηματισμοί συνεχίστηκαν μέσω εξεγέρσεων, επαναστάσεων και της εμφάνισης νέων Κρατών κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου – μερικά υποστηριζόμενα από την ΕΣΣΔ, άλλα επηρεασμένα από ιμπεριαλιστικές δυνάμεις όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Βρετανία και η Γαλλία, το καθένα με διαφορετικές μεθόδους αποαποικιοποίησης.
Σημαντικά γεγονότα αμφισβητούν τις ευρωκεντρικές αφηγήσεις της ιστορίας όταν τις βλέπουμε από άλλες γεωγραφίες: η Διάσκεψη του Βερολίνου (1884), η αποαποικιοποίηση (δεκαετία του 1960), η ινδική ανεξαρτησία (1947), η κινεζική Επανάσταση (1949) και η ρωσική Επανάσταση (1917). Αυτά τα γεγονότα διαμόρφωσαν τον σύγχρονο αιώνα.
Η κινεζική επανάσταση του 1949 άνοιξε το δρόμο για τον 21ο αιώνα, ακολουθούμενη από τον Πόλεμο της Κορέας (1950-1953) και τους πολέμους αντίστασης του Βιετνάμ (1960-1975). Στη Λατινική Αμερική, κινήματα όπως η μεξικανική Επανάσταση (1910-1917) και η κουβανική Επανάσταση (1959) μεταμόρφωσαν τις εθνικές πορείες και την παγκόσμια συνείδηση.
Αυτές οι πολιτισμικές και ιδιαιτερότητες, και κουλτούρας, αρνούνται απλοϊκές θεωρίες όπως η «σύγκρουση των πολιτισμών» ή η μονοπολική αφήγηση του «τέλους της ιστορίας» του Φράνσις Φουκουγιάμα.
Από την οπτική γωνία του παγκόσμιου Νότου, όπου έχουν λάβει χώρα σημαντικές διαδικασίες αποαποικιοποίησης, η διπολική λογική του Ψυχρού Πολέμου δεν ταιριάζει. Αυτά δεν ήταν «οπισθοδρομικά» έθνη, αλλά κοινωνίες με τη δική τους αφροασιατική ιστορική κληρονομιά που ξεπερνούσε τις κατασκευές των δυτικών εθνών-Κρατών.
Η απέλαση, εκδίωξη και η καταπίεση των παλαιστινίων αναζωπυρώνουν τα ιστορικά τραύματα της διατλαντικής δουλείας και της αποικιακής γενοκτονίας. Στόχος: να σβηστεί ένας λαός και η πατρίδα του για να διασφαλιστούν τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα -ιδίως αυτά με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες- συνδεδεμένα με το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τη γη κατά μήκος των ακτών της Γάζας.
Δεκαετίες ελέγχου της πληροφόρησης έχουν στιγματίσει τους παλαιστίνιους στο πλαίσιο της «σύγκρουσης των πολιτισμών» και του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας». Αυτές οι αφηγήσεις απανθρωποποιούν την πολιτική και στρατιωτική τους αντίσταση.
Η Χαμάς, μια πολιτική, κοινωνική και αντάρτικη οργάνωση με ισλαμικές ρίζες, επιδιώκει κυρίως την απελευθέρωση από την αποικιακή κατοχή. Οι ηγέτες της, που συχνά στοχοποιούνται και δολοφονούνται, είναι παιδιά των προσφύγων που εκδιώχθηκαν το 1948.
Η κατανόηση της κρίσης είναι αδύνατη χωρίς την ανάλυση της υποστήριξης των ΗΠΑ προς το Ισραήλ. Από το 2013-2014, και ιδιαίτερα μετά τον φεβρουάριο του 2022, η ισχύς των Ηνωμένων Πολιτειών έχει σχετικά μειωθεί, ειδικά στην Ευρασία.
Συγκρούσεις όπως η ουκρανική αλληλοεπικαλύπτονται με την στρατιωτική κλιμάκωση του Ισραήλ στη Συρία, την Υεμένη και το Ιράν. Ο έλεγχος της Μέσης Ανατολής αφορά τους παγκόσμιους εμπορικούς δρόμους και τις περιφερειακές δυνάμεις όπως η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία και το Ιράν.
Η ομάδα BRICS+ (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική, συν Αίγυπτος, Ιράν, Αιθιοπία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Ινδονησία) παίζει επίσης έναν αυξανόμενο ρόλο, ειδικά η Νότια Αφρική.
Η παλαιστινιακή αντίσταση είναι τώρα ένα παγκόσμιο σύμβολο αξιοπρέπειας. Η Γάζα – μια φυλακή σε ανοιχτό ουρανό – είναι το ηθικό και πολιτικό επίκεντρο των αγώνων του παγκόσμιου Νότου. Εδώ συγκλίνουν οι κρίσεις του σύγχρονου κόσμου: νεοφιλελεύθερη παρακμή, στρατιωτικοποιημένος ιμπεριαλισμός, δομικός ρατσισμός και περιβαλλοντική κατάρρευση.
Οι εικόνες των γενοκτονιών – βομβαρδισμένα νοσοκομεία, ακρωτηριασμένα παιδιά, ισοπεδωμένες γειτονιές – δείχνουν όχι μόνο τα εγκλήματα πολέμου αλλά και την υποκρισία της φιλελεύθερης παγκόσμιας τάξης. Ο ΟΗΕ, η ΕΕ και τα δυτικά μέσα ενημέρωσης δεν έχουν καταφέρει να σταματήσουν αυτή τη φονική μηχανή.
Σε απάντηση, αναδύεται ένας νέος διεθνισμός από τα κάτω, που συνδέει την Παλαιστίνη με ευρύτερους αγώνες στην Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική.
Ο Άξονας της Αντίστασης, αν και δεν είναι μια συμμαχία τύπου ΝΑΤΟ, παίζει ένα ρόλο κλειδί στην Παλαιστίνη. Αυτό το αποκεντρωμένο δίκτυο Κρατών και κινημάτων από τη Δυτική Ασία, την Αφρική και τον παγκόσμιο Νότο δεν ενώνεται από τη γραφειοκρατία, αλλά από κοινές ιστορίες αντίστασης. Βιετνάμ, Αλγερία, Κούβα, Ιράν, Υεμένη: όλα έχουν αντισταθεί στις δυτικές επιβολές.
Παρά τις προσπάθειες διάλυσής της – όπως ο πόλεμος στη Συρία, η δολοφονία του Κασέμ Σουλεϊμανί (2020) ή η δολοφονία ηγετών όπως ο Χανίγιε (2024), ο Νασράλα και ο Σινουάρ – η αντίσταση αντέχει χάρη στον αποκεντρωμένο και λαϊκό της χαρακτήρα.
Η Ανσαρουλάχ της Υεμένης, για παράδειγμα, θεωρείται πλέον ως ένας σημαντικός στρατιωτικός παράγοντας ικανός να αμφισβητήσει το Ισραήλ, που θεωρείται ο στρατιωτικός βραχίονας του ιμπεριαλισμού στην Αφρο-Ευρασία.
Αυτός ο άξονας δεν στοχεύει μόνο στην εδαφική άμυνα, αλλά και στην αντιμετώπιση των σχεδίων των Ηπα και του Ισραήλ για «διαχειριζόμενο χάος», κατακερματισμό και στρατιωτική κατοχή.
Σε αυτό το σχέδιο, η Παλαιστίνη δεν είναι μόνο ένα θύμα: είναι το στρατηγικό σημείο ρήξης που εμποδίζει την πλήρη εκτέλεση αυτών των σχεδίων. Ωστόσο, οι πρόσφατες κλιμακώσεις στη Γάζα, τον Λίβανο και τη Συρία θέτουν σοβαρές προκλήσεις.
Η Λατινική Αμερική έχει επίσης ένα κρίσιμο ρόλο. Η υποταγή κυβερνήσεων όπως αυτή του Χαβιέ Μιλέι στην Αργεντινή – απόλυτη αφοσίωση στο Ισραήλ, περιφρόνηση για το διεθνές δίκαιο και επιθέσεις στην κριτική κουλτούρα – δείχνει ότι ο αγώνας για την Παλαιστίνη λαμβάνει χώρα και στο Μπουένος Άιρες, τη Λίμα και την Μπογκοτά. Η υπεράσπιση της Παλαιστίνης σημαίνει υπεράσπιση των πανεπιστημίων, των συνδικάτων και των κοινωνικών μας δικαιωμάτων.
Πρέπει επομένως να χτίσουμε γέφυρες μεταξύ των αντιστάσεών μας. Οι δρόμοι του Καράκας, οι φαβέλες του Σάο Πάολο, οι τάξεις της Αβάνας, τα ιθαγενή κινήματα της Βολιβίας: όλα έχουν βαθιά κοινά σημεία με τη Γάζα. Αυτός ο νέος διεθνισμός δεν διακηρύσσεται στις συνόδους κορυφής, αλλά χτίζεται στην αλληλεγγύη, την εκπαίδευση, την αποαποικιοκρατική σκέψη και την πολιτιστική εξέγερση.
Η Παλαιστίνη δεν είναι μόνη. Ούτε εμείς. Ως διανοούμενοι του παγκόσμιου Νότου, η επιλογή πλευράς σήμερα δεν είναι μια αφηρημένη ηθική πράξη, αλλά μια πολιτική στάση.
Η Γάζα μας δοκιμάζει, επειδή το μέλλον του κόσμου ξεδιπλώνεται εκεί: ένα μέλλον τεχνολογικής βαρβαρότητας και φυλετικής υπεροχής, ή ένα μέλλον αξιοπρέπειας, δικαιοσύνης και αυτοδιάθεσης.
Τις πρώτες ημέρες των πρωτοφανών επιθέσεων του Ισραήλ στη Γάζα, ο Ανώτατος Ηγέτης του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ εξέφρασε, τον οκτώβριο του 2023, μια αιχμηρή αλλά σαφή πρόταση που αποκάλυψε ένα από τα μεγαλύτερα ψέματα του αιώνα: την αυτοθυματοποίηση του Ισραήλ.
Μια φράση που ανέτρεψε, αναποδογύρισε την επικοινωνιακή καταιγίδα της «Επιχείρησης Πλημμύρας Αλ-Άκσα» και ξύπνησε πολλές αδρανείς συνειδήσεις.
Σήμερα, η θυματοποίηση που έχει χτίσει το Ισραήλ είναι θαμμένη κάτω από τα ερείπια νεκρών παιδιών, μητέρων σε πένθος και κατεστραμμένων νοσοκομείων.
Ενώπιον αυτής της ιστορικής αδικίας, υψώνονται φωνές από κάθε γωνιά του κόσμου – από την Τεχεράνη και τη Βηρυτό μέχρι τη Βαγδάτη, από το Γιοχάνεσμπουργκ μέχρι το Μπουένος Άιρες, από την Αβάνα μέχρι το Άμστερνταμ – φωνάζοντας σε ομοφωνία: Όχι στη γενοκτονία.
Σήμερα, κάθε άνθρωπος που πιστεύει στη δικαιοσύνη -ανεξάρτητα από θρησκεία, το δόγμα ή τα σύνορα- στέκεται στο πλευρό του παλαιστινιακού λαού.
Αυτή η διεθνική και διαπολιτισμική ενότητα δείχνει ότι η αντίσταση δεν είναι απλώς μια πολιτική επιλογή: είναι μια ηθική απάντηση στην παρακμή του πολιτισμού της εποχής μας.
Η συμπεριφορά του Ισραήλ έρχεται σε αντίθεση τόσο με τη θρησκευτική παράδοση του εβραϊσμού όσο και με τα ηθικά θεμέλια του φιλελευθερισμού. Ο αληθινός εβραϊσμός υποστηρίζει τη δικαιοσύνη, τη συμπόνια και τον σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή. Δεν προσφέρει καμία δικαιολογία για τη δολοφονία παιδιών ή την πολιορκία νοσοκομείων. Εν τω μεταξύ, η ηθική φιλοσοφία, και ιδιαίτερα η καντιανή ηθική, υποστηρίζει ότι τα ανθρώπινα όντα δεν πρέπει ποτέ να αντιμετωπίζονται ως μέσο για την επίτευξη ενός σκοπού.
Ο Καντ, ο γερμανός φιλόσοφος του 18ου αιώνα, έγραψε: «Η ανθρωπότητα πρέπει πάντα να αντιμετωπίζεται ως ένας αυτοσκοπός, ποτέ ως ένα μέσο». [1]
Ωστόσο, στη Γάζα, οι άνθρωποι μετατρέπονται σε όργανα πολιτικού και φυλετικού εκβιασμού.
Ο Τζον Λοκ, ο πατέρας του πολιτικού φιλελευθερισμού, μιλούσε για τρία φυσικά δικαιώματα:
«Ζωή, ελευθερία και ιδιοκτησία». Δικαιώματα που το Ισραήλ έχει αρνηθεί όχι μόνο στους παλαιστίνιους, αλλά και στην ίδια την ανθρωπότητα.
Το ερώτημά μας προς τους ηγέτες του Τελ Αβίβ είναι το εξής: με βάση ποια αρχή, φιλοσοφία ή συνείδηση συνεχίζετε τις σφαγές;
Απορρίπτετε τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, αγνοείτε τις αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου και αγνοείτε τη βούληση της παγκόσμιας κοινής γνώμης.
Σήμερα, το Ισραήλ όχι μόνο παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά ενσαρκώνει και την ηθική αταξία του διεθνούς συστήματος.
Είναι μια κρίση πολιτισμού.
*ο Martín Martinelli, Μαρτίν Μαρτινέλι είναι κάτοχος διδακτορικού στις κοινωνικές Επιστήμες και ιστορικός και καθηγητής στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Λουχάν-Luján (Αργεντινή).
ο Peiman Salehi Πεϊμάν Σαλεχί είναι ιρανός πολιτικός φιλόσοφος και αναλυτής διεθνών υποθέσεων..
28 Mαίου 2025 –
[1]. η καντιανή κατηγορική προσταγή ορίζεται ως εντολή «πράττε έτσι ώστε να χρησιμοποιείς την ανθρωπότητα στο πρόσωπο σου όσο και στο πρόσωπο κάθε άλλου ανθρώπου, πάντα ταυτόχρονα ως σκοπό και ποτέ μόνο ως μέσον». Επομένως ο άνθρωπος στου οποίου το πρόσωπο εκφράζεται όλη ανθρωπότητα είναι πάντα σκοπός και όχι μέσον, και σαν σκοπός είναι ιερός και απαράβατος και η ηθική η οποία βασίζεται στη στην ιερότητα του προσώπου του είναι και αυτή ιερή.
Mιχάλης ‘Μίκε’ Μαυρόπουλος contropiano.org
