«Σαμποτάζ»: μετάβαση από το οικολογικό άγχος στον οικολογικό ακτιβισμό

Η ταινία «Sabotage», «How to blow up a pipeline», «Σαμποτάζ», «Πώς να ανατινάξεις έναν αγωγό» στην αρχική της έκδοση, παίρνει τον τίτλο από το ομώνυμο βιβλίο του Andreas Malm. Βγαίνει στους κινηματογράφους στη Γαλλία αυτό το καλοκαίρι.

Αυτή είναι η μπερδεμένη ιστορία ζωών που καταστρέφονται από πετροχημικά προϊόντα. Μια φοιτήτρια άρρωστη σε τερματικό στάδιο καρκίνου που προκλήθηκε από ένα διυλιστήριο κοντά στο σπίτι της. Μια ορφανή που έχασε τη μητέρα της κατά τη διάρκεια ενός κύματος καύσωνα.

Ένας αγρότης redneck, κοκκινοσβέρκης, που στερήθηκε τη γη του από έναν αγωγό πετρελαίου. Ένας αυτόχθων της Ντακότα του οποίου ο καταυλισμός λεηλατήθηκε από ένα τρυπάνι. Υπάρχουν όμως και φοιτητές οικολογίας, ένα μηδενιστικό ζευγάρι, μια ερωτευμένη…

Αυτή η ετερογενής και απίθανη ομάδα οργανώνεται γύρω από έναν κοινό στόχο: να ανατινάξει έναν στρατηγικό αγωγό στο Τέξας, να γονατίσει την πετρελαϊκή βιομηχανία. Αυτή η ταινία δεν είναι η οπτική μετάφραση του βιβλίου του Μαλμ, ούτε ένα καλό «εκπαιδευτικό» ντοκιμαντέρ που καταγγέλλει την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Οι λάτρεις του θρίλερ δεν θα αφεθούν να αποθαρρυνθούν: αυτό είναι φαντασία, με σασπένς και ανατροπές. Η συσσώρευση έντασης θυμίζει ταινία ληστείας ή γουέστερν, και η επιλογή της κάμερας χειρός ενισχύει την επιθετικότητα της ιστορίας. Η ιδέα είναι να μεταφέρei ένα ριζοσπαστικό μήνυμα με μια αφήγηση που ακολουθεί τους κώδικες του θρίλερ.

Η ταινία «δολιοφθορά» δεν είναι ένα φέιγ βολάν: «δεν υπάρχει άλλος χρόνος» για αυτό, λέει μια ηρωίδα. Οι ήρωες θέλουν να «προκαλέσουν δομική ζημιά» στην πετρελαϊκή βιομηχανία, χωρίς να προσπαθούν να είναι «εποικοδομητικοί». Το αντίθετο των εντολών σε «υπεύθυνες» και «μη βίαιες» ενέργειες με στόχο την «ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης».

Εδώ η επιχείρηση είναι εκδίκησης. Μια ψυχρή, αιτιολογημένη, αποτελεσματική εκδίκηση. Οι επαναστάτες «τρέφονται από την εικόνα των σκλαβωμένων προγόνων, όχι από το ιδεώδες των χειραφετημένων απογόνων», έλεγε ο Walter Benjamin. Εδώ οι χαρακτήρες θέλουν να βλάψουν έναν εχθρό που έχει καταστρέψει τον κόσμο τους, δεν προβάλλουν τον εαυτό τους σε ένα λαμπερό μέλλον.

Η ταινία εκμεταλλεύεται την ευκαιρία για να κοροϊδέψει τις ενέργειες που μένουν στη μέση: την πανεπιστημιακή αριστερά που θέλει να μοιράζει φυλλάδια, την περιβαλλοντική ένωση που παίρνει συνεντεύξεις ξεδιάντροπα από τον αποστερημένο αγρότη για να κάνει το κοινό να τον λυπηθεί με την εικόνα του «καλού θύματος», τα «μέτρα αποζημίωσης» που προτάθηκαν στους αυτόχθονες πληθυσμούς, με σκοπό να δώσουν «στους λευκούς μια καθαρή συνείδηση»… Δεν έχει νόημα να χαλαρώσουμε τον θεατή εξηγώντας ότι η βιομηχανία είναι το κακό. Ακολουθούμε τις προετοιμασίες για τα πυροτεχνήματα.

το «Sabotage» δεν είναι ένα εγχειρίδιο οδηγιών για το πώς να φτιάξετε βόμβες, αλλά προσφέρει μερικές αξιοπρεπείς συμβουλές. Ο χαρακτήρας του χριστιανού αγρότη μας υπενθυμίζει ότι η οικεία γνώση του εδάφους είναι απαραίτητη για την επιτυχία οποιασδήποτε δράσης.

Η ταινία εγείρει ερωτήματα σχετικά με το πώς να αντιδράσουμε στην διείσδυση της αστυνομίας. Δείχνει τη σημασία της πειθαρχίας και τον κίνδυνο να παίρνεις ναρκωτικά κατά τη διάρκεια και πριν από μια δράση…

Για μια φορά, η ταινία δεν απεικονίζει τους ακτιβιστές ως επικίνδυνους τρελούς ή γελοίους αφέλειες. Και σε αντίθεση με την πρόσφατη ταινία της Disney για τη ZAD, δεν είναι ένας αστυνομικός που είναι, όπως πάντα, ο ήρωας. Η μπάντα των σαμποτέρ εξανθρωπίζεται, οδηγείται από λόγους για να δράσει, ακόμα κι αν δεν υπάρχει μια πολιτική ανάλυση που να υπερβαίνει τις επιμέρους προσωπικές τροχιές.

Προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι μια τόσο ξεκάθαρη έκκληση για δράση έχει φτάσει στους κινηματογράφους. Όταν η ταινία κυκλοφόρησε στις Ηνωμένες Πολιτείες, το FBI σήμανε συναγερμό ότι το «Sabotage» θα μπορούσε να εμπνεύσει τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον ενεργειακών στόχων. Ωστόσο, η ταινία, που κυκλοφόρησε στις Ηνωμένες Πολιτείες τον απρίλιο, «δεν έκανε πολλά κύματα», όπως σχεδόν παραπονιέται ο νεαρός σκηνοθέτης.

Οι τελικές εικόνες δείχνουν και άλλα σαμποτάζ ως επίλογο. Αυτή η ταινία προτείνει τη μετάβαση από το ανήμπορο οικολογικό άγχος στη δράση. Και σχεδόν μας κάνει να θέλουμε να βυθίσουμε ένα γιοτ ή να επιτεθούμε σε ένα χημικό εργοστάσιο. Πηγαίνετε να τη δείτε όσο είναι ακόμα στους κινηματογράφους.

Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος    infoaut.org