11/04/2025
[Μεταξύ 2 Απριλίου και 13 Ιουλίου 2023, ο Emilio Quadrelli δημοσίευσε οκτώ άρθρα στο Carmillaonline σχετικά με την ταξική δράση και την πιθανή οργάνωσή της ξεκινώντας από ένα προνομιακό παρατηρητήριο, τη Μασσαλία, μια πόλη στην οποία ο γενοβέζος κομμουνιστής και ερευνητής ήταν πολύ δεμένος ακριβώς λόγω της σαφήνειας των αντιφάσεων και των μορφών τους.
Τώρα η Machina Libro τα έχει συγκεντρώσει σε έναν ενιαίο τόμο στον οποίο είναι δυνατή η ανάγνωση όλων μαζί, λόγο για τον οποίο επιλέξαμε να δημοσιεύσουμε εδώ ένα απόσπασμα από τον αποτελεσματικό επίλογο του Atanasio Bugliato Goggio, ήδη συγγραφέα του La Santa Canaglia. Etnografia di militanti politici di banlieue-Το Άγιο Παλιοτόμαρο.
Εθνογραφία πολιτικών αγωνιστών από τα προάστια (2023) και Εθνογραφία της νέας ταξικής σύνθεσης στα γαλλικά προάστια-Etnografia della nuova composizione di classe nelle periferie francesi (2022). S. M.]
Όλο το έργο του Emilio για τα banlieues χαρακτηρίστηκε από την επείγουσα ανάγκη να εισέλθει στα βαθύτερα στρώματα του πληθυσμού για να ακούσει αυτό που προέρχεται από εκεί, τονίζοντας τις επιπτώσεις στην ταξική σύνθεση κάθε μετασχηματισμού των βιομηχανικών σχέσεων.
Οι έρευνες του καθοδηγήθηκαν από τη βασική ιδέα της εργατικής κεντρικότητας, η οποία νοείται ως επιθυμία να ξεκινήσει από την ταξική σύνθεση σαν προϊόν των οικονομικών και κοινωνικών μετασχηματισμών που συνέβησαν μέσα στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής.
Στην επίμονη και συνεχή αναζήτηση της εργατικής τάξης στο στάδιο της δημιουργίας, του επαναστατικού υποκειμένου, ο Εμίλιο ένιωσε την ανάγκη να απελευθερωθεί από όλες εκείνες τις κοινωνιολογικές και πολιτικές θεωρίες που έθεσαν το ζήτημα της «φυλής» στο επίκεντρο της συζήτησης.
Μια ξεκάθαρη θέση, ένας από τους βασικούς λόγους της νεανικής μας έλξης για τα γραπτά του. Θα πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι ο Emilio επιτέθηκε ενάντια σε κάθε θεωρία που έτεινε να εξαλείψει την ταξική πάλη και τη μαρξιστική διαλεκτική από τις ερμηνείες των κόσμων μας, χωρίς να διαβρώνει έτσι την κεντρική θέση των διαδικασιών «φυλετισμού» που βρίσκονται σε εξέλιξη στις δυτικές κοινωνίες.
Πράγματι, δανειζόμενος τον Φανόν των Κολασμένων της γης-I dannati della terra, τις θεωρίες των Μαύρων Πανθήρων- Black Panther και γενικότερα της »μαύρης Δύναμης-Εξουσίας»- «Potere nero», μπόρεσε να αποκαταστήσει καλύτερα τις συνδέσεις και τις σχέσεις μεταξύ τάξης και φυλής στον καθορισμό των κόσμων μας.
Αναφερόμενοι με αυτή την έννοια στην ανάγνωση ολόκληρου του έργου του Emilio για τα προάστια-banlieues, επιτρέπουμε μόνο να υπογραμμίσουμε πώς κατά τη γνώμη του το ζήτημα της χρωματικής γραμμής διέφερε πρωτίστως με βάση την κοινωνική και πολιτική θέση στην οποία ο καθείς εγγράφεται: ο ρατσισμός είναι πάντα συνέπεια της οικονομικής εκμετάλλευσης, ποτέ αιτία της.
Από αυτή την προοπτική, που δένει τον λόγο των αποκλεισμένων μειονοτήτων σε αυτόν της τάξης, προκύπτει ξεκάθαρα πως η φυλή δεν αντιπροσωπεύει καθόλου την κατηγορία που καθορίζει την κοινωνική οργάνωση και τις κοινωνικές σχέσεις, όπως θα ήθελαν να μας κάνουν να πιστέψουμε οι αγγλικές και ινδικές ακαδημίες, που αγνοούν εσκεμμένα το ζήτημα της τάξης.
Παραθέτοντας τον Fanon, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι ο λαός ανακαλύπτει «πως το άδικο φαινόμενο της εκμετάλλευσης μπορεί να αναλάβει μαύρη ή αραβική εμφάνιση».
Φυλή και τάξη αλληλεπιδρούν συνεχώς, αφού «Στην αποικία, η οικονομική υποδομή είναι επίσης ένα εποικοδόμημα. Η αιτία είναι συνέπεια: είσαι πλούσιος επειδή είσαι λευκός, είσαι λευκός επειδή είσαι πλούσιος.» Ο ρατσισμός είναι πρώτα και κύρια συνάρτηση της οικονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας.
Κατά τη γνώμη του Emilio, στη Δύση γινόμαστε μάρτυρες ενός μοντέλου διακυβέρνησης και κυριαρχίας των υποκείμενων-υποτελών δανεισμένου εξ ολοκλήρου, ή τουλάχιστον σε μεγάλο βαθμό, από το αποικιακό: δεν υπάρχει πια ένα «μέσα» και ένα «έξω», επειδή στην παγκόσμια εποχή ο καπιταλισμός έχει διαμορφώσει τον κόσμο και επεκτείνοντας το σύνολο των πρακτικών πειθαρχίας και κυριαρχίας που στην προηγούμενη εποχή παρέμεναν άκαμπτα διαχωρισμένες από ακριβείς γραμμές συνόρων.
Οι ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις προσλαμβάνουν λοιπόν όλο και περισσότερο τα χαρακτηριστικά της «αποικιακής πόλης» και αυτό έχει να κάνει με την επιθυμία να μειωθούν οι συνθήκες μισθών και οι συνθήκες διαβίωσης των «γηγενών» εργατικών μαζών.
Με αυτή την έννοια, ο Emilio συλλαμβάνει δύο θεμελιώδη περάσματα: την επέκταση του κοινωνικού αποκλεισμού, που σήμερα δεν περιορίζεται στους κλασικούς θύλακες της περιθωριοποίησης, αλλά επεκτείνεται σε μεγάλα τμήματα του εργατικού δυναμικού. το τέλος της αμοιβαίας σχέσης μεταξύ της μπουρζουαζίας και του προλεταριάτου που είχε χαρακτηρίσει έναν ολόκληρο ιστορικό κύκλο.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, «οι μετανάστες […] είναι η πρωτοπορία, κάτω από το πολιτικό και κοινωνικό προφίλ, του τρέχοντος καπιταλιστικού πολιτικού, οικονομικού και κοινωνικού μοντέλου […] η συγκεκριμενοποίηση της προλεταριακής φιγούρας που παράγεται από το υψηλότερο σημείο της καπιταλιστικής ανάπτυξης».
Ο Εμίλιο έχει διασχίσει την κακή πλευρά της ιστορίας σε όλη την υπαρξιακή του παραβολή, σχετιζόμενος συνεχώς με το μητροπολιτικό προλεταριάτο –του οποίου ήταν ένας από τους ανέγγιχτους-άθικτους καρπούς– και λογαριάστηκε με τις μεταμορφώσεις του.
Δεν αναφέρομαι τόσο στην στράτευση του στη δεκαετία του εβδομήντα και στη φυλακή, αλλά στη μετέπειτα βιογραφία του, σε μια προλεταριακή ύπαρξη που καταναλώθηκε συνεχώς ανάμεσα σε επισφαλείς και κακοπληρωμένες δουλειές και τη δραστηριότητά του σε ένα λαϊκό γυμναστήριο στη Γένοβα, σε στενή επαφή, σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο, με την τάξη του.
Ο Εμίλιο είχε το προνόμιο να παρατηρεί την ταξική σύνθεση από μια προνομιακή θέση γιατί ανήκε σε αυτή την τάξη. Μέχρι την τελευταία στιγμή. Το «Από το Κόμμα του Μιραφιόρι στο Κόμμα των προαστίων-Dal Partito di Mirafiori al Partito della banlieue» αποτελεί πιθανότατα το πολιτικό μανιφέστο της τελευταίας πνευματικής και πολιτικής φάσης του Emilio, καθώς και σύνθεση ολόκληρης της πολιτικής παραβολής του, αφήνοντάς μας σε κληρονομιά ένα Weltanschauung [1] ικανό να ενσαρκώσει τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τις φιλοδοξίες των καταραμένων της μητρόπολης, με την προϋπόθεση να κατέβουμε στον κάτω κόσμο της παραγωγής για να πιάσουμε-να συλλέξουμε την οπτική της τάξης.
Είναι, για να αναφέρουμε τον Benjamin, η επικαιρότητα μιας μνήμης που κοιτάζει στο παρόν με την πλάτη στο μέλλον. Υποστηριζόμενος από τη νεανική πολιτική του εμπειρία, από το ότι ανήκει στην εργατική τάξη, από την εξαιρετική του κουλτούρα, από μια μέθοδο έρευνας στο πεδίο δοκιμασμένη δίχως σταματημό σε όλη του τη ζωή, από μια βιογραφία που μπορεί να συνοψιστεί με τους όρους «εργάτης σε εξέγερση ικανός να αναλογιστεί εκεί πάνω, παρά ένας «εργατιστής» έτοιμος να την τραγουδήσει», μπόρεσε να μας παραδώσει ουσιαστικές ιδέες για να αντιμετωπίσουμε το παρόν της εξαθλίωσης και ιμπεριαλιστικού πολέμου και για να προσπαθήσουμε να σκιαγραφήσουμε τα περιγράμματα μιας ταξικής ανασύνθεσης ικανής να βάλει τα μπαστούνια ανάμεσα στους τροχούς της καπιταλιστικής διοίκησης. Αυτή είναι ίσως η μεγαλύτερη αξία των ερευνών του για τα banlieues.
Εξάλλου, του άρεσε να επισημαίνει ότι ο μαρξισμός είναι μια μέθοδος, όχι μια απόλυτη και αποκαλυμμένη αλήθεια. O Emilio δεν φοβόταν τον θάνατο, η προσοχή του […] αφορούσε μάλλον την ανάγκη για επιβεβαίωση σχετικά με το αποτύπωμα που θα άφηνε σε αυτή τη γη.
Μη φοβάσαι, Αιμίλιο, όπως ξέρεις πολύ καλά, θα παραμείνεις ακούραστα, δίχως παύση, στο πλευρό κάθε καταπιεσμένου ατόμου που δεσμεύεται να οικοδομήσει το κίνημα που καταργεί την υπάρχουσα κατάσταση πραγμάτων.
Η ουσία σου είναι αναπόσπαστη, αφού το καθήκον σου θα παραμείνει για πάντα αυτό της πυξίδας της ταξικής πάλης. Μας δίδαξες ότι η επανάσταση είναι το παιδί όχι μόνο των αντικειμενικών τάσεων του κεφαλαίου αλλά πάνω απ’ όλα της ταξικής σύγκρουσης.
Και στην ταξική σύγκρουση πρέπει να επιστρέψουμε, επειγόντως, αναπληρώνοντας τον χαμένο χρόνο, αφού στην ημερήσια διάταξη τίθεται «η ανάπτυξη μιας θεωρίας και μιας πρακτικής ικανής να ενώσει μέσα στο σχέδιο μιας ιδέας- δύναμης τους αγώνες και τις αντιστάσεις που συνεχίζουν να εκφράζουν οι ταξικές υποκειμενικότητες.
Σε τελική ανάλυση λείπει ο Λένιν, όχι ο Κάμο, είναι ο άλλος μπολσεβικισμός όχι η ταξική πάλη». Συχνά σταματάω για να φανταστώ τις λέξεις, τα λόγια που θα χρησιμοποιούσε ο Emilio και πόσο φως θα είχε στα μάτια του καθώς περιέγραφε τις φωτιές που άναψαν στα προάστια του Μιλάνου μετά την εκτέλεση του Ramy από τα χέρια των υπηρετών του κυρίου, του αφεντικού. Αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία, της οποίας την εξέλιξη θα αφηγηθούμε σύντομα συλλογικά, με τον Emilio στο πλευρό μας 1.
- Bugliari Goggia, Dagli inferi di Manchester agli inferi della banlieue: lo spettro della centralità operaia, Πρόλογος στο E. Quadrelli, Cronache marsigliesi. Scorci di guerra civile in Francia, MachinaLibro/DeriveApprodi, Bologna 2025, σελ. 124-127.
[1] Μια κοσμοθεωρία ή Weltanschauung λέγεται ότι είναι ο θεμελιώδης γνωστικός προσανατολισμός ενός ατόμου ή μιας κοινωνίας που περιλαμβάνει το σύνολο της γνώσης, του πολιτισμού και της άποψης του ατόμου ή της κοινωνίας.
Μιχάλης ‘Μίκε’ Μαυρόπουλος Carmilla on line
