Συζήτηση για το ζαπατισμό, Δ
Στην επικράτεια που αυτοδιοικείται από τους ζαπατίστας, για πάνω από είκοσι χρόνια, μια διαδικασία επανάστασης βρίσκεται σε εξέλιξη χωρίς διακοπές. Για τη σύγχρονη πολιτική σκέψη, η επανάσταση αποτελείται από δύο στιγμές: τον ξεσηκωμό και τη θεσμοθέτηση. Ο ζαπατισμός αντιθέτως δεν κατέχει αυτή τη δομή τυπική για όλες τις επαναστάσεις του περασμένου αιώνα. Αν το διαβάσουμε ως μια διαδικασία, τι είδους διαδικασία είναι;
Υπάρχουν δύο πολύ σημαντικά πράγματα που αποτελούν μέρος των καινοτομιών του ζαπατισμού. Το ένα είναι η ταφή του λενινισμού. Τι σημαίνει «λενινισμός»; Θα έλεγα ότι ο εικοστός αιώνας υπήρξε λενινιστικός και στα δεξιά και στα αριστερά. ο Λένιν, στο Τι να κάνουμε; του 1902, δηλώνει πως δύο επαγγελματίες και καλά οργανωμένοι διανοούμενοι αρκούν για να μορφώσουν τις μάζες και να τις οδηγήσουν. Από αυτή την ιδέα, η οποία σημαίνει ότι τα πράγματα γίνονται από πάνω μέσω μιας διαδικασίας κοινωνικής μηχανικής, προκύπτει η αναγκαιότητα μιας διοίκησης από πάνω προς τα κάτω των μαζών μέσω της δημιουργίας μιας ηγετικής ομάδας. Αυτή η λενινιστική αρχή, τυπική για όλες τις επαναστάσεις, ακόμη και για τις αντεπαναστάσεις, απορρίφθηκε για πρώτη φορά με εντελώς ανοιχτό και ξεκάθαρο τρόπο ακριβώς από τον ζαπατισμό. Ίσως το πιο εντυπωσιακό πράγμα που μπορούμε να δούμε στον ζαπατισμό, κάτι που προέκυψε επίσης κατά τη διάρκεια της Escuelita, είναι η προσεκτική, συνεπής και προγραμματική μεταφορά της διοίκησης από την πολιτική-στρατιωτική ηγεσία στις βάσεις υποστήριξης. Στην ιστορία του εικοστού αιώνα, είναι προφανές ότι αυτοί που κερδίζουν σε μια επανάσταση μετά παίρνουν την εξουσία, εγκαθίστανται εκεί και αργότερα τη διατηρούν, όπως στην περίπτωση του Φιντέλ Κάστρο, του Τσε Γκεβάρα ή του Μάο. Όσοι ανέλαβαν την εξουσία αισθάνονται ότι είναι δικαίωμα και υποχρέωσή τους να συνεχίσουν να ελίσσονται και να χρησιμοποιούν τη θεσμοθετημένη επανάσταση ως ένα εργαλείο για την επίτευξη των σκοπών. Οι πολιτικοστρατιωτικές ηγεσίες των ζαπατίστας, οι οποίες πριν από την εξέγερση είχαν ικανότητα διοίκησης από πάνω προς τα κάτω -όντας ένας στρατός και συνεπώς έχοντας μια αυταρχική δομή- μόλις μπόρεσαν, πολύ γρήγορα, άρχισαν αντιθέτως να μεταφέρουν όλη την ικανότητα λήψης αποφάσεων στους ανθρώπους, μέχρι να φτάσουν, αυτή τη στιγμή, σε μια κατάσταση στην οποία οι ίδιες οι πολιτικοστρατιωτικές διοικήσεις αποτελούν το στήριγμα των βάσεων υποστήριξής τους. Εάν αφενός οι βάσεις δεν υποστηρίζουν πλέον τον EZLN, ο οποίος είναι ένα όργανο που είναι προσεκτικό και πρόθυμο να τις στηρίξει όταν χρειαστεί, αφετέρου είναι οι άνθρωποι των κοινοτήτων των αυτόνομων δήμων και τα συμβούλια Καλής διακυβέρνησης που παίρνουν τις αποφάσεις. Όλη η εξουσία έχει ουσιαστικά μεταβιβαστεί, τόσο ώστε όλοι οι ηγέτες του EZLN θα μπορούσαν να εξαφανιστούν νωρίς αύριο το πρωί -προφανώς δεν εύχομαι να εξαφανιστούν- και τίποτα δεν θα συνέβαινε. Αυτό σημαίνει ότι η δομή βάσης του Ζαπατισμού έχει ήδη χτιστεί, βρίσκεται ήδη στα χέρια του κόσμου. Με αυτή την έννοια ο λενινισμός εξαφανίζεται με τους ζαπατίστας και είναι δυνατό να αναπαραστήσουμε την ιστορία των νέων επαναστάσεων του 21ου αιώνα.
Το άλλο σημαντικό είναι ότι οι ζαπατίστας είπαν αμέσως ρητά ότι ήθελαν να τελειώνουν με τους διαχωρισμούς μεταξύ μέσων και σκοπών. Αυτός ο διαχωρισμός γινόταν πάντα από την αριστερά και τους επαναστάτες: ο απώτερος στόχος της επανάστασης δίνει το δικαίωμα, να φτάσεις εκεί, να κάνεις οτιδήποτε. Μπορώ να σκοτώσω, να δωροδοκήσω, να προδώσω τους φίλους μου, μπορώ να κάνω τα πάντα γιατί κάθε μέσο είναι καλό αν το τέλος, ο σκοπός είναι τόσο υψηλός και συμπίπτει με την επανάσταση. Οι ζαπατίστας είπαν ότι τα μέσα και οι στόχοι είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, δηλαδή, το αποτέλεσμα πρέπει ήδη να περιέχεται στη δράση που κάνω. Αυτή η σύνδεση πραγματοποιήθηκε πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον ξεσηκωμό. Πολύ πριν από την 1η ιανουαρίου 1994, στην οργάνωση που έχτισαν για να φτάσουν εκεί, υπήρχε ήδη το αποτέλεσμα: η προετοιμασία για μια νέα μορφή κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Πιστεύω ότι βρίσκεται πάνω απ’ όλα σε αυτά τα δύο στοιχεία το γεγονός πως οι ζαπατίστας έρχονται σε ρήξη με τον εικοστό αιώνα και ξεκινούν τον εικοστό πρώτο αιώνα.
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος comune.info
