Το μακρύ χέρι των τεχνοοικονομιστών
Γράφει από το Παρίσι ο Μιχάλης Μαυρόπουλος
Την ίδια μέρα που έστελνα ηλεκτρονικώς στην Πρωινή, το «Παρατράγουδα εγκλεισμού», «έπεφτα» πάνω σε ένα άρθρο του Armand Hatchuel, καθηγητού της περιφήμου γαλλικής σχολής, Mines de Paris Tech-Université PSL, (από όπου βγαίνουν τα «μεγάλα κεφάλια»), ιδρυθείσα το 1783 από τον αποκεφαλισθέντα από τους επαναστάτες του 1789 μονάρχη Λουδοβίκο XVI (16ο). Στο άρθρο του ο αξιότιμος καθηγητής, που εξασκεί το επάγγελμα εμπειρογνώμονος επιχειρήσεων, απέκρουε εμμέσως τις απόψεις που αναπτύσσουν στο κακοφτιαγμένο πλην μη στερούμενου ενδιαφέροντος ντοκιμαντέρ Hold-up (ληστεία) οι αποκαλούμενοι «συνωμοτιστές ή και –συνωμοσιολόγοι». Συμπτύσσοντας τις απόψεις τους έγραφα ότι οι τελευταίοι υποστηρίζουν την ύπαρξη ενίων «ορθολογιστικών – τεχνολογιστικών» ατόμων υψηλής ειδικευμένης τεχνολογικής στάθμης που φιλοδοξούν και προτείνουν την εξ ολοκλήρου επανεκκίνηση, τον επαναπροσδιορισμό της υπάρχουσας μέχρι τούδε κοινωνίας, στηριζόμενα στην σύγχρονη ψηφιακή (πληροφορική και ρομποτική) ακάθεκτη επέλαση. Σκοπός τους μεταξύ άλλων: η δημιουργία μελλοντικώς κρυπτονομίσματος, τουτέστιν δυνητικού – εικονικού χρήματος (cryptomonnaie, virtuelle) που εκθειάζεται σήμερα από πληθώρα ορθολογιστικών. «Πιθανόν το μέλλον να τους ανήκει», κατέληγα με ένα απροσδιόριστο τόνο της οσημέραι αυξανόμενης απαισιοδοξίας.
Στο άρθρο του στον Μοντ, τιτλοφορούμενο «Το Covid-19, επιταχυντής νεωτερισμών», ο καθηγητής της περιωνύμου σχολής υποστηρίζει: «κατ’αρχήν, η μεγάλη κρίση του κορωνοϊού επιβάλλει την εγκατάλειψη των τεχνικών μεθόδων, των συνηθειών και των περισσότερο γνωστών και οικείων νόμων». «Κατ’ αυτόν τον τρόπο, διευκρινίζει, παράγεται η αποπροσκόλληση από αυτό που θεωρούσαμε μέχρι τούδε απαραίτητο και μεταβάλλεται σε ψευδές, μη ανταποκρινόμενο στην πραγματικότητα ή ακόμη και απροσπέλαστο». Είναι πιθανόν, αλλά γιατί κατ’ αρχήν πρέπει να εγκαταλείψουμε τις συνήθειές και τους νόμους τους πιο οικείους στο ανθρώπινο γένος, στοιχεία που κατεύθυναν, και κατευθύνουν ακόμη, την ζωή μας; Ο Περίανδρος, ένας από τους επτά σοφούς της Ελλάδος, συνιστούσε: «να χρησιμοποιείς παλαιούς νόμους και φρέσκο φαγητό». Στο διάβα του πανδαμάτορος χρόνου, πληθώρα από τους ισχύοντες νόμους επέζησαν -το αποδεχόμεθα όλοι μας- με πολλές αποτυχίες και έστω με συζητήσιμες επιτυχίες.
Και εν συνεχεία: γιατί «η πανδημία του Covid – 19 δημιουργεί ένα δυνατό επιταχυντή των καινοτομιών, των νεωτερισμών;» Ποιά επιταχυνόμενη καινοτομία εισάγει στην κοινωνία ο κορωνοϊός; Μήπως την καθολική διαπίστωση ότι οι κλίνες των νοσοκομείων δεν επαρκούν για τους νοσούντες; Ασφαλώς και θα μπορούσε να ήταν πραγματικός κοινωνικός νεωτερισμός η δημιουργία περισσοτέρων νοσηλευτικών ιδρυμάτων με περισσότερο προσωπικό. Ή μήπως είναι καινοτομία η κερδοφόρος κούρσα των μεγαλοκεφαλαιούχων προς εξεύρεση του εμβολίου; Θα μπορούσε να την χαρακτηρίσει κανείς σαν νεωτερισμό, και μάλιστα επαναστατικό, εάν διετίθετο συμβολικώς σε μια ελάχιστη τιμή. Όνειρα θερινής νυκτός, θα μου πείτε, γιατί όχι; Πιστεύω ότι μόνο με το όνειρο, όταν αυτό προσπαθεί να πάρει σάρκα και οστά προς όφελος μιας γενικευμένης προόδου της ανθρωπότητος, επιταχύνεται η Ιστορία.
Περαιτέρω, ο Armand Hatchuel ισχυρίζεται ότι «με το Covid 19, το σύνολο των κοινωνικών δεσμών (socialités) που απορρέουν από την ικανότητα του ανθρώπου να ζει μέσα στην κοινωνία απορρίπτεται»… Πολύ φοβούμαι ότι υπερβάλλει. Τα θερμά χειροκροτήματα που απηύθυναν επί μακρόν χρόνο κάθε βράδυ από τα μπαλκόνια τους οι Γάλλοι προς το σύνολο του νοσοκομειακού προσωπικού, τι άλλο ήταν παρά η επιβεβαίωση των υπαρχόντων κοινωνικών δεσμών; Ή μήπως η συνεχής, χωρίς ανάπαυλα, ενασχόληση των νοσηλευτριών με τους μολυσμένους, με κίνδυνο να μολυνθούν και οι ίδιες, αποτελεί απόρριψη των κοινωνικών δεσμών;
Ο επιστολεύς στον Μοντ πιστεύει ότι (οι δημιουργούμενες καταστάσεις) λόγω του ιού «απαιτούν το γκρέμισμα, το ξήλωμα του υφιστάμενου νόμου». Πιστεύει «ότι το δημιουργηθέν μεγάλο κενό χαράσσει μια ανέλπιστη οδό για τις καινοτομίες που υπήρχαν λανθάνουσες και περιθωριακές, (και) μπορούν εφεξής να αποσοβήσουν τις ρήξεις της κοινής ζωής». Αποφεύγει να μας διευκρινίσει ποιες είναι αυτές οι ρήξεις, λέγοντας τελείως ξεκάρφωτα ότι οι τηλεπικοινωνιακές διασκέψεις, η τηλεπικοινωνιακή εργασία (τηλεργασία), το διαδικτυακό εμπόριο αποτελούν ρήξεις που εισήλθαν στον χώρο του αποδεκτού, του γενικού κανόνος. Ε, και λοιπόν; Αυτό καθαυτό το γεγονός, δηλ. μήπως οι διασκέψεις έπαψαν να λαμβάνουν χώρα; Απλώς τώρα γίνονται χωρίς την γεωγραφική μετακίνηση των συμμετασχόντων (και είναι συνήθως ακατανόητες από τους παρακολουθούντες αυτές στο Ιντερνέτ, αποδιδόμενες όμως γραπτώς είναι ευκόλως καταληπτικές).
Δεν έχω απολύτως την παραμικρή αντίρρηση, όταν ο επιστολογράφος διαπιστώνει ρήξεις της κοινής ζωής στους τομείς της τηλεργασίας και του διαδικτυακού (ηλεκτρονικού) εμπορίου. Σημειωθήτω ότι ο μισθωτός, εργαζόμενος μόνος στο σπίτι του, χάνει την κοινωνική επαφή με τους εν τω γραφείω συναδέλφους του με τους οποίους αντήλλασσε σκέψεις και απόψεις για την επικρατούσα κατάσταση, είχε δε την δυνατότητα να απορρίψει ή όχι την συμμετοχή του σε ομαδική απόφαση ενός διαβήματος π,χ.αυξήσεως των μισθών. Τουτέστιν, μερική ρήξη της κοινής ζωής με την εφαρμογή της τηλεργασίας, σημειώνεται μόνο στους ασχολούμενους με την εκτέλεση στο σπίτι των πολυποίκιλων πνευματικών υποχρεώσεων, ιδίως εκείνων που γίνονται ευκολότερα και πιο γρήγορα με την χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Τουναντίον, ρήξη της κοινής ζωής δεν σημειούται όταν π.χ. οι χειρώνακτες εργάτες σκυμμένοι εδώ και ένα αιώνα πάνω στην διαδικασία της συναρμολογήσεως των οχημάτων των μεγάλων αυτοκινητοβιομηχανιών όπως Ρενό, Πεζό, Σιτροέν ή άλλης επιχειρήσεως που για να παράγει τα προϊόντα της έχει ανάγκη από εργατικά χέρια, πόρω απέχουν από την κατοχή και χρήση του τρόπου της εργασιακής τηλεργασίας.
Όσον αφορά το ηλεκτρονικό εμπόριο, οι ορθολογιστές προβλέπουν (εύχονται;) ότι χάρις στην ευκολία του Ιντερνέτ, η κινητικότητα και η υπερκατανάλωση εκ μέρους των αγοραστών θα αυξηθούν μεγάλως και ταχύτατα. Και ναι μεν είναι δυνατόν, οι νοικοκυρές – νοικοκύρηδες να κάνουν τα βασικά ψώνια τους δια μέσου του ηλεκτρονικού υπολογιστή, αλλ΄ όμως πώς να διαλέξουν την φρέσκια τσιπούρα ή το σπαρταριστό λαυράκι τους ρίχνοντας μια επιπόλαιη ματιά στην οθόνη του κινητού τους εάν δεν επισκεφθούν τα ανά την πόλη διασκορπισμένα ψαροπωλεία; Είναι βέβαιον, ότι παρ΄ όλη την παρατηρούμενη στην νέα γενιά ρήξη των κανόνων της κοινής ζωής, η έκταση της μοντερνοποιήσεως έχει τα όριά της…
Υστερόγραφο. Ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι, όπερ μεταφραζόμενο σημαίνει: φίλοι καφενόβιοι μην χολοσκάτε, το καφεδάκι σας στο τραπεζάκι του μπαρ θα σας το σερβίρουν …του χρόνου, μετά τις 20 Ιανουαρίου 2021. Δυό μήνες αναμονής για ένα καφέ! Η τηλεοπτική επέμβαση του Μακρόν την περασμένη Τρίτη εξενεύρισε τους πιστούς του πετί νουάρ (petit noir), όπως τον αποκαλούν και τον πίνουν όρθιοι οι Γάλλοι στον τσίγκινο πάγκο.
